احکام تکلیفیاحکام تکلیفی، احکام شرعی صادر شده به انگیزه بعث یا زجر یا ترخیص مکلّف نسبت به یک عمل گفته می‌شود. ۱ - تعریفاحکام تکلیفی، مقابل احکام وضعی ، و عبارت است از انشای صادر شده به انگیزه برانگیختن یا بازداشتن مکلّف از عملی یا ترخیص در آن عمل. ۲ - اقسام احکام تکلیفیاحکام تکلیفی بر پنج قسم است: وجوب ؛ حرمت ؛ استحباب ؛ کراهت ؛ اباحه . این احکام به‌طور مستقیم به افعال مکلفان تعلق می‌گیرد و رفتار آنان را از هر نظر تصحیح می‌نماید، و موافقت یا مخالفت با آن‌ها موجب مثوبت یا عقوبت می‌شود. ۳ - وجه تسمیهاحکام تکلیفی را به این جهت تکلیفی می‌گویند که معمولا زحمت دار و دارای کلفت و مشقت می‌باشد، مانند: نماز ، روزه و.. . ۴ - فرق احکام تکلیفی با احکام وضعییکی از فرق‌های احکام تکلیفی با احکام وضعی این است که در احکام تکلیفی، حکم به نفس ماهیت و عنوان تعلق گرفته است و به افراد و مصادیق خارجی سرایت نمی‌کند؛ البته امتثال حکم تکلیفی به این است که طبیعت در خارج وجود پیدا کند و وجودش عامل سقوط تکلیف خواهد بود. اما در احکام وضعی، موضوع اصلی، وجودات خارجی است. [۲]
سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص ۴۰۳ - ۴۰۱.
۵ - ارتباط بین حکم وضعی و تکلیفی از نظر مفهومبین حکم وضعی و تکلیفی از نظر مفهوم هیچ گونه ارتباطی وجود ندارد؛ برای مثال، بین وجوب که یک حکم تکلیفی است و سببیت که یک حکم وضعی است کمال مباینت وجود دارد. [۳]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۵، ص ۳۱۲-۳۱۱.
[۴]
فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ولایی، عیسی، ص۱۹۴.
[۵]
مبادی فقه و اصول، فیض، علیرضا، ص۱۰۹.
[۹]
اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج۱، ص ۴۵-۴۲.
[۱۱]
مقالات اصولی، موسوی بجنوردی، محمد، ص۹۱.
[۱۲]
اصول الفقه، عبدالبر، محمد زکی، تقنین ص۳۱.
[۱۳]
اصول الفقه، خضری، محمد، ص۳۷.
[۱۴]
الاجتهاد اصوله و احکامه، بحرالعلوم، محمد، ص۴۶.
[۱۶]
سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۴، ص۳۲۷.
۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۰۶، برگرفته از مقاله «احکام تکلیفی». رده‌های این صفحه : احکام
|